Uśpieni – czy film opiera się na prawdziwych wydarzeniach?

Amerykański horror z 2014 roku pod tytułem „Uśpieni” opowiada o grupie studentów, którzy pod przewodnictwem profesora Couplanda biorą udział w parapsychologicznym eksperymencie. Charyzmatyczny profesor uniwersytecki. którego metody pracy wzbudzają wiele kontrowersji, zachęca swoich studentów do udziału w niebezpiecznym eksperymencie. Ich wspólne działanie ma doprowadzić do stworzenia poltergeista, co według teorii Couplanda jest możliwe, gdy skumuluje się odpowiednią ilość negatywnej ludzkiej energii.

Film „Uśpieni” nie jest arcydziełem kina grozy, ale przedstawia ciekawą perspektywę igrania z duchami. Profesor wraz ze studentami eksperymentują nad dziewczyną o imieniu Jane, doprowadzając ją do obłędu. Gdy sprawy zaczynają się wymykać z ich rąk, szybko zdają sobie sprawę, że zabawy z duchami mogą doprowadzić do tragedi.

Horror jest luźno oparty na prawdziwym eksperymencie przeprowadzonym przez  Towarzystwo Badań Parapsychologicznych ( TSPR ) w Toronto w Kanadzie. Prawdziwa grupa składała się z ośmiu osób , trzech mężczyzn i pięciu kobiet.

W tym artykule odpowiemy sobie na pytania dotyczące tego ile prawdy zawarto w filmie.

Czy Jane Harper, jest wzorowana na prawdziwej osobie?

NIE. Postać jest całkowicie fikcyjna. Prawdziwy eksperyment nie obejmował badania negatywnej energii telekinetycznej otaczającej dziewczynę w celu oddzielenia jej od niej i/lub powstrzymania jej przed jej wytwarzaniem.

Zamiast tego prawdziwy zespół badawczy próbował zamanifestować ducha wyłącznie z fikcyjnej postaci, którą wymyślili i nazwali Philip Aylesford. W filmie profesor Joseph Coupland i jego zespół skupiają się na Evey, demonicznej istocie, która ich zdaniem jest związana z niezrównoważoną dziewczyną, Jane Harper.

Przeprowadzają eksperymenty na Jane w nadziei na oddzielenie jej od poltergeista. Na początku profesor Coupland uważa, że złowrogi duch, Evey, wcale nie jest poltergeistem, a jedynie przejawem negatywnej energii wytwarzanej przez Jane.

Czy prawdziwe eksperymenty miały miejsce na Uniwersytecie Oksfordzkim?

NIE. Prawdziwe eksperymenty przeprowadzono w Toronto w Kanadzie pod patronatem Towarzystwa Badań Parapsychologicznych. założonego w 1970 roku i niezwiązanego z uniwersytetem. Grupa była prowadzona przez uczestniczkę Iris May Owen i działała pod naukowym doradztwem jej męża, dr Alana Roberta George’a Owena, byłego wykładowcy w Trinity College w Cambridge, gdzie był profesorem matematyki.

Pracował również jako wykładowca genetyki w Cambridge do 1970 roku, kiedy to przyjął zaproszenie swojej rodziny do emigracji do Kanady, gdzie miał kierować badaniami parapsychologicznymi Fundacji Badawczej New Horizons z siedzibą w Toronto. Wraz z żoną Iris Owen zgodzili się prowadzić pełnoetatowe badania dla fundacji przez okres pięciu lat.

W którym roku miał miejsce prawdziwy eksperyment?

Dr ARG Owen i ośmiu członków grupy badawczej rozpoczęli eksperyment Philipa w 1972 roku. W filmie profesor Joseph Coupland (Jared Harris) przeprowadza swoje eksperymenty w 1974 roku.

Jaki był cel eksperymentu Philipa?

Celem prawdziwego eksperymentu było udowodnienie, że zjawiska nadprzyrodzone są manifestacją tego, co już istnieje w umyśle. Udowodnienie, że taka hipoteza jest prawdziwa, niekoniecznie oznacza, że duchy nie są prawdziwe. Oznacza to po prostu, że są tworzone przez nas, zamiast pochodzić skądś indziej. Na przykład, jeśli dorastałeś w obawie, że zła stara kobieta czai się pod twoim łóżkiem i złapie cię za kostki, gdy wejdziesz na podłogę, wyobrażenie sobie kobiety w szczegółach może wystarczyć, aby zamanifestować ją w prawdziwym życiu. Zasadniczo myślenie o duchu i nadanie mu tożsamości może wystarczyć, aby go wyczarować.

Idąc dalej tą teorią, badacze stojący za Eksperymentem Philipa nadali postaci, którą sobie wyobrażali, pełne życie, w tym imię, narodowość, przeszłość i osobowość. Podczas seansów próbowali rozmawiać z Filipem, ich niegdyś fikcyjną postacią. Wierzyli, że nadanie Filipowi tak realistycznych cech i próba nawiązania z nim kontaktu pomoże wyczarować prawdziwego ducha.

Czy Philip, istota z prawdziwego eksperymentu, jest podobna do Evey, istoty z filmu?

NIE. Istota w filmie, Evey, jest znacznie bardziej demoniczna i brutalna niż Philip, duch rzekomo stworzony przez grupę należącą do Towarzystwa Badań Parapsychologicznych. Prawdziwy eksperyment zaczął się od nadania życiorysu duchowi. W jego biografii czytamy, iż był  w wieku 17 lat, był angielskim szlachcicem, który ożenił się z piękną, ale zimną i nieprzyjazną kobietą o imieniu Dorothea. Pewnego dnia spotkał piękną cygankę o imieniu Margo i zostali kochankami. Po tym jak żona, Dorota, dowiedziała się o romansie, w ramach zemsty oskarżyła ją o czary. Ponieważ Filip bardzo dbał o swoją reputację – nie zaprzeczył tym oskarżeniom przez co Margo została spalona na stosie. Dotknięty wyrzutami sumienia, postanowił walczyć w bitwie o Diddington. Tam pewnego ranka znaleziono go martwego na polu bitwy.

Aby uwiarygodnić postać, jeden z członków eksperymentu naszkicował nawet portret nowo powstałej postaci.

Ta sfabrykowana opowieść zawiera wiele elementów, które w przeszłości były kojarzone z doniesieniami o duchach: potajemny romans, mściwa żona ze złamanym sercem, spalenie na stosie i tragiczna śmierć w wyniku samobójstwa.

Czy syn profesora naprawdę zmarł w zakładzie dla obłąkanych?

NIE. Dr ARG Owen, były profesor genetyki w Cambridge, nigdy nie miał syna, który zmarł w szpitalu psychiatrycznym z powodu samookaleczeń. Dr Owen miał syna, Robina E. Owena (ur. 21 maja 1955 r.), który obserwował Eksperyment Philipa i asystował mu jako rejestrator i fotograf.

W przeciwieństwie do profesora z filmu, dr Owen próbował pomóc badaczom udowodnić, że grupa skupionych uczestników jest w stanie stworzyć zjawę. W filmie profesor Joseph Coupland odgrywa bardziej centralną rolę i próbuje udowodnić, że poltergeisty nie istnieją. Uważa, że istnieją one wyłącznie w umyśle pozornie opętanego podmiotu i są wyrażane poprzez negatywną energię telekinetyczną rzutowaną przez podmiot. Oczywiście Coupland w końcu odkrywa, że się myli.

Czy badacze naprawdę organizowali seanse, aby porozumieć się z istotą?

TAK. Prawdziwe seanse były jednak znacznie łagodniejsze. Ośmioosobowa grupa spotykała się raz w tygodniu. W przeciwieństwie do filmu „Uśpieni”, nie było płonących lalek, a demoniczne symbole nie były wypalane na skórze uczestników. Aby porozumieć się z Philipem, grupa zadawała mu pytanie, a on stukał w spód stołu karcianego. Jedno puknięcie oznaczało 'tak’ a dwa 'nie’. 

Profesor Coupland używa tej metody do komunikowania się z Evey w filmie. W prawdziwym życiu, jeśli ktoś z grupy zapomniał i zadał pytanie, które wymagało bardziej rozbudowanej odpowiedzi niż tak lub nie, Philip wydawał odgłosy drapania. W najbardziej gwałtownym momencie stół miał poruszać się sam.

Oprócz tego uczestnicy twierdzili, że Philip może zarówno przyciemniać, jak i przywracać oświetlenie w pokoju na ich prośbę. Opisali również drobną mgłę, która kilkakrotnie tworzyła się nad stołem. Jeśli chodzi o sam stół karciany, powiedzieli, że często wydawał się „żywy” lub naelektryzowany, gdy obecny był Philip.

Czy prawdziwa historia dotyczyła jakiegokolwiek kultu?

NIE. Prawdziwa historia stojąca za filmem „Uśpieni” nie tylko nie dotyczyła dziewczyny, ale nigdy nie dotyczyła kultu czczącego diabła, który jest częścią przeszłości dziewczyny w historii filmu.

Czy prawdziwy profesor stosował niekonwencjonalne metody?

NIE. Dr ARG Owen zlecił grupie zorganizowanie spotkań przypominających seans, ale nie angażował się w bardziej ekstremalne eksperymenty jak te przeprowadzane na Jane Harper w filmie. Jedyną rzeczą, którą można było wówczas uznać za nieortodoksyjną, było założenie samego Eksperymentu Philipa; pomysł, że z umysłów uczestników seansu można stworzyć zjawę.

Czy duch naprawdę stał się brutalny, jak w filmie?

NIE. Duch Filipa, prawdziwy czy nie, nigdy nie piętnował członków zespołu demonicznym symbolem, ani nie powodował lewitacji ich ciał, uderzania w drzwi itp. Zjawa Filipa również nigdy nie doprowadzała do wrzenia wody w wannie. Rzekomy duch Filip nigdy nie opętał żadnej osoby ani nikogo nie zabił.

Czy zdjęcia prawdziwych badaczy są wyświetlane w napisach końcowych filmu?

NIE. Stare zdjęcia pokazane w napisach końcowych filmu „Uśpieni” nie przedstawiają prawdziwych ludzi, którzy zainspirowali historię filmu. Zdjęcia, które są fałszywe, mają przedstawiać prawdziwych ludzi, ale w rzeczywistości są to tylko aktorzy.

Czy badacze naprawdę nagrywali eksperyment?

TAK. podobnie jak w filmie The Quiet Ones , prawdziwa historia potwierdza, że seanse były często filmowane. Syn dr Owena, Robin E. Owen, często robił zdjęcia i kręcił filmy. Nagrania możesz obejrzeć poniżej.

Czy prawdziwy eksperyment zadziałał?

Jeśli przez „zadziałał” rozumiemy, że duch Filipa kiedykolwiek się zmaterializował? Wtedy nie, Eksperyment Philipa nie zadziałał. Jednak grupa Owena wierzyła, że eksperyment pozwolił im osiągnąć znacznie więcej, niż kiedykolwiek sobie wyobrażali.

Czy to możliwe, że Eksperyment Philipa był mistyfikacją?

W wywiadzie przeprowadzonym w latach 70. żona dr ARG Owena, Iris M. Owen, przyznała, że początkowo wszyscy byli wobec siebie podejrzliwi, wierząc, że ktoś manewrował stołem specjalnie. „Przez pierwsze kilka miesięcy obserwowaliśmy się nawzajem jak jastrzębie” mówiła Iris. Podejrzany był każdy, kto choćby ruszył palcem podczas seansu.

Joel Whitton, obserwator i psychiatra, mówi, że posunęli się aż do podkładania papierowych serwetek pod ręce uczestników seansu, aby upewnić się, że nikt nie przesuwa stołu. Wyjaśnił, że jeśli ktoś spróbuje przesunąć stół, serwetki się zemną i wszyscy to zauważą.

Chociaż grupa ostatecznie uwierzyła, że Philip może dokładnie odpowiadać na pytania, nadal był tworem ich zbiorowej wyobraźni, co było widoczne w jego ograniczeniach. Był w stanie odpowiedziec tylko na pytania o informacje ze swojego życia, które wymyślili członkowie grupy. Zasadniczo oznacza to, że odpowiedzi Philipa najprawdopodobniej pochodziły z ich własnych umysłów, albo z ich podświadomości, albo, jeśli to rzeczywiście była mistyfikacja, z ich świadomych umysłów.

Czy istnieją podobne eksperymenty do tego z Filipem?

TAK. Eksperyment Philipa był powtarzany kilka razy. Najbardziej godnym uwagi z tych wysiłków jest Eksperyment Skippy, czasami nazywany „Eksperymentem Sydney”, przeprowadzony w Sydney w Australii w 2000 roku. Naukowcy wymyślili historię 14-letniej dziewczynki o imieniu Skippy Cartman. Została zapłodniona przez swojego nauczyciela księdza, który później ją zamordował, aby kościół się nie dowiedział. Po tym, jak początkowy stół użyty przez badaczy nie przyniósł żadnych rezultatów, odnieśli sukces siedząc wokół lekkiego, trójnożnego stołu karcianego. Zgłosili podobne odgłosy pukania i drapania słyszane podczas Eksperymentu Philipa. Powiedzieli też, że stół poruszał się i obracał na jednej nodze. Jednak nigdy nie udało im się uchwycić żadnych dowodów dźwiękowych ani wizualnych.

Czy „Uśpieni” to film oparty na prawdziwej historii?

Twórcy filmu niewątpliwie czerpali inspirację z prawdziwego eksperymentu parapsychologicznego, jednak film przekształca praktycznie każdy aspekt tego wydarzenia. Jeżeli miałbym ocenić od 1 do 10 w jakim stopniu film opowiada historię Towarzystwa badań parapsychologicznych to byłaby to lekka dwójka.

Polecam oczywiście „Uśpionych”, jest to film warty obejrzenia, jednak nie jest on oparty na prawdziwej historii.